Jan van Delft

Biografie

Jan van Delft (Drunen, 1950)

Een gesprek met Jan van Delft over zijn werk is als een duik in de geschiedenis van de beeldende ontwikkeling van de mensheid van de prehistorie tot nu. Hij neemt je in gedachten mee naar de rotstekeningen van de holbewoners, om via de Kelten, de Saksen en de renaissance mens de wereld van onze dagelijkse werkelijkheid te betreden. Jan van Delft leeft in het besef dat hij als kunstenaar schatplichtig is aan zijn voorgangers, niet alleen wat betreft zijn eigen ontwikkeling, maar zeker ook wat betreft de ontwikkeling van de beeldende traditie. Tegen deze achtergrond is het logisch dat hij zich niet alleen laat inspireren vanuit zijn eigen verleden, door de verhalen die hij las of hoorde, of vanuit de beelden die hij zag en in zich opnam, maar dat hij vooral vanuit de kennis van de kunstgeschiedenis zijn belangrijkste prikkels ontvangt. Hij wordt vooral geboeid door het universele karakter van de aan ons overgeleverde tekens en symbolen en gaat van daaruit op zoek naar de kracht en betekenis die ze voor de mens van nu nog zouden kunnen hebben. Voor hem heeft dit onderzoek niet een wetenschappelijk maar veeleer een open associatief/intuïtief karakter. Soms gebruikt hij slechts gedeelten van een archetypische vorm, om er daarna vrij mee door te experimenteren. Zo ontstaan er nieuwe onbekende beelden die hem vaak evenzeer verrassen als de toeschouwer. De oorspronkelijke symboliek van de tekens die door hem worden gebruikt, is niet van essentieel belang; door zijn werkwijze krijgen vorm en inhoud een nieuwe betekenis afhankelijk van het kader waarbinnen ze worden geplaatst. Kijken we bijvoorbeeld naar de spiraalvormen die geregeld in het werk van Jan van Delft terugkeren. Het is de spiraal als universeel teken; een vorm die we herkennen in de natuur en al tegenkomen in de oude geologische vondsten van bijvoorbeeld de ammoniet en de nautulus. Het is een vorm die door de eerste mensen al is overgenomen om daarna in verschillende culturen steeds weer op te duiken. Zo komen we het teken tegen bij de Kelten in hun zonnecultus, bij de Indianen, bij de Aboriginals maar ook in het Christendom, waar de spiraal voor komt in de vorm van een labyrinthop de vloer van de kathedraal, als symbool van de gelovige die op zoek is naar het allerhoogste goddelijke, om daarna gelouterd weer uit het labyrint tevoorschijn te treden. In het werk van Jan van Delft is de spiraal in krachtige lijnen duidelijk aanwezig. De vorm gaat een eigen leven leiden binnen de compositie en combinatie met andere vormen, lijnen en kleuren. Voeg daarbij de eigenzinnige technieken waaraan hij het materiaal onderwerpt en we staan voor een symbiose van elementen waarvan de uitkomst zowel verrassend als pakkend is. De wetmatigheid die we in de windingen van een ammoniet/slak/spiraal vinden is in de renaissance onderzocht door Fibonacci, de wetenschapper waarnaar de wiskundige reeks is genoemd die als volgt gaat: 1 en 1 is 2; 2 en 1 is 3, 3 en 2 is 5, 5 en 3 is 8 etc. Het is deze reeks waaraan Jan van Delft gestalte geeft, door reeksen met simpele lijnentjes naast en boven elkaar te plaatsen die samen een poëtische grafiek vormen. Ook hier gaat het hem weer om de spanning die ontstaat tussen het rationele gegeven van de Fibonacci-reeks en de gevoelsmatige weergave ervan, waardoor een nieuw beeld aan de werkelijkheid wordt toegevoegd. De laatste tijd gaat zijn interesse steeds meer uit naar het gebruik van nieuwe technieken en materialen. Hij scheurt boort en brandt materiaal weg alsof het om een beeldhouwwerk gaat. Negatief en positief versterken elkaar in een ruimtelijk kader. In de serie met de Twentse gevel- en stiepeltekens werkt hij met donkere ingebrande vormen op een ondergrond van papier, het zijn eeuwenoude tekens krachtig vertaald in een eigentijds beeld. Ze zijn evenals de andere weken van hem, gestolde beelden die deel uit maken van de universele beeldtaal van de mens, waarin hij probeert vat te krijgen op het onverklaarbare waardoor hij wordt omgeven. (tekst: Elvira van Eijl)